İŞLEMİN İPTALİ - BAŞVURUNUN 1136 SAYILI AVUKATLIK KANUNU KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKİRKEN 4982 SAYILI BİLGİ EDİNME HAKKI KANUNU KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLEREK KARAR VERİLMESİNDE HUKUKA UYARLIK GÖRÜLMEDİĞİ - KARARIN BOZULMASI

Özet

Her ne kadar, Mahkemece, davacı avukatı tarafından yapılan başvuruda istenilen belgelerin 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında değerlendirilerek, davacının isteminin 4982 sayılı Kanunun 19. maddesinde belirtilen istisna kapsamında bulunmadığından, şikayetçisi olduğu soruşturmada Bilgi Edinme Kanunu uyarınca yaptığı başvurunun, dosyada bulunan üçüncü kişilere ait bilgi ve belgeler, soruşturma ile ilgili olarak, şikayet ettiği öğrencilerin ifadesi haricinde, ifadelerine başvurulan kişilere ait bilgiler ile bunların kimliğinin ortaya çıkmasına neden olabilecek bilgiler ve varsa soruşturmaya konu diğer kişi ya da kişiler ile ilgili bilgi ve belgeler çıkarıldıktan veya kapatıldıktan sonra, kalan bilgi ve belgelerin davacının erişimine açılması gerektiği nedenleriyle iptal edilmiş ise de; davacı vekili tarafından yapılan başvurunun 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 2. maddesi kapsamında yapıldığı, bu nedenle Mahkemece bu başvurunun 1136 sayılı Avukatlık Kanunu kapsamında değerlendirilmesi gerekirken, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında değerlendirilerek karar verilmesinde hukuka uyarlık görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.

T.C. Danıştay 10.DAİRE

Esas:2012-2143 Karar:2016-187

Karar Tarihi:15.01.2016

(2577 S. K. m. 49) (1136 S. K. m. 2) (4982 S. K. m. 1, 2, 4, 5, 9, 19)

İstemin Özeti: Malatya İdare Mahkemesinin 18/11/2011 tarihli ve E.2011/1734, K.2011/3131 sayılı Kararının; hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Yasanın 49. maddesi uyarınca davalı idare tarafından temyizen incelenerek bozulması, davacı tarafından ise temyizen incelenerek gerekçe değiştirilerek onanması istenilmektedir.

Savunmaların Özeti: Davalı idarece savunma verilmemiş, davacı tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi: ……..

Düşüncesi: Dava, …… Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı olarak görev yapan davacının şikayeti üzerine, tarih bölümü öğrencileri hakkında tanzim edilen soruşturma dosyalarının onaylı suretlerinin verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 30/3/2011 tarih ve 520-497 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun "Avukatlığın Amacı" başlıklı 2. maddesinde; hukuki münasabetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını her derecede yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar nezdinde sağlamaktır. Avukat bu amaçla hukuki bilgi ve tecrübelerini adalet hizmetine ve kişilerin yararlanmasına tahsis eder. Yargı organları, emniyet makamları, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüsleri, özel ve kamuya ait bankalar, noterler, sigorta şirketleri ve vakıflar avukatlara görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak zorundadır. Kanunlarındaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu kurumlar avukatın gerek duyduğu bilgi ve belgeleri incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bu belgelerden örnek alınması vekaletname ibrazına bağlıdır. Derdest davalarda müzekkereler duruşma günü beklenmeksizin mahkemeden alınabilir." kuralına yer verilmiştir.

4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 5. maddesinde; (...) bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümlerinin uygulanmayacağı hükmü yer almaktadır.

1136 sayılı Avukatlık Yasasının 2. maddesine göre avukatların gerek gördükleri bilgi ve belgeleri incelemesine ve belgelerden örnek almasına dair genel kuralın istisnasının "yasalarındaki özel hükümler" olduğu anlaşılmaktadır. Bir başka deyişle avukatların gerek gördükleri bilgi ve belgeleri incelemesine ve belgelerden örnek almasına "yasalarındaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla" izin verildiği görülmektedir.

Bu nedenle, her ne kadar davacı vekili, idareden talep ettiği belgeleri 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 2. maddesi kapsamında istemişse de; 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 5. maddesinde; (...) bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümlerinin uygulanmayacağı" hükmü uyarınca disiplin soruşturmalarına ilişkin talep edilen bilgi ve belgelerin temininde 4982 sayılı Yasa uyarınca getirilen sınırlamalara göre idarece işlem tesis edilmesi gerektiğinin açık olduğu, Mahkemece 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 2. maddesi uyarınca talep edilen belgelerin, talebe ilişkin olarak 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu uyarınca ortaya konulmuş olan özel hükümlere göre değerlendirerek bir sonuca varmasında hukuki isabet bulunduğu anlaşılmaktadır.

Bununla birlikte, davacı tarafından şikayet edilen öğrenciler hakkında tamamlanmış olan idari soruşturmaya ilişkin bilgi ve belgelerin talep edildiği, davacının soruşturmada şikayetçi konumunda bulunduğu, bu nedenle talep ettiği belgelerden ancak 4982 sayılı Yasanın koymuş olduğu sınırlar dahilindeki kısmının davacıya verilebilmesi mümkündür.

Bu nedenle, temyiz istemlerinin reddi ile anılan gerekçelerle usul ve hukuka uygun bulunan mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği görüşüldü:

Dava, ……. Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı olarak görev yapan davacının şikayeti üzerine, tarih bölümü öğrencileri hakkında tanzim edilen soruşturma dosyalarının onaylı örneklerinin verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 30/3/2011 tarih ve 520-497 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

Malatya İdare Mahkemesince; davacının talebinin 4982 sayılı Kanunun 19. maddesinde belirtilen istisna kapsamında bulunmadığından, davacının şikâyetçisi olduğu soruşturmada Bilgi Edinme Kanunu uyarınca yaptığı başvurunun, dosyada bulunan üçüncü kişilere ait bilgi ve belgeler, soruşturma ile ilgili olarak, şikayet ettiği öğrencilerin ifadesi haricinde, ifadelerine başvurulan kişilere ait bilgiler ile bunların kimliğinin ortaya çıkmasına neden olabilecek bilgiler ve varsa soruşturmaya konu diğer kişi ya da kişiler ile ilgili bilgi ve belgeler çıkarıldıktan veya kapatıldıktan sonra, kalan bilgi ve belgelerin davacının erişimine açılması gerekirken, aksi yönde tesis edilen dava konusu işlem hukuka olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Davalı idarece, hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek anılan İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması, davacı tarafından ise gerekçe değiştirilerek onanmasına karar verilmesi istenilmektedir.

4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun 1. maddesinde, bu Kanunun amacının; demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemek olduğu; 2. maddesinde, bu Kanunun; kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinde uygulanacağı; 4. maddesinde; herkesin bilgi edinme hakkına sahip olduğu; 5. maddesinde; kurum ve kuruluşların, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idari ve teknik tedbirleri almakla yükümlü oldukları; bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümlerinin uygulanmayacağı; 9. maddesinde; istenen bilgi veya belgelerde, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler ile açıklanabilir nitelikte olanlar birlikte bulunuyor ve bunlar birbirlerinden ayrılabiliyorsa, söz konusu bilgi veya belgenin, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler çıkarıldıktan sonra başvuranın bilgisine sunulacağı; ayırma gerekçesinin başvurana yazılı olarak bildirileceği hükme bağlanmıştır.

Yine aynı Yasanın 19. maddesinde "Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idari soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması halinde;

a) Kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak,

b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak,

c) Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek,

d) Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,

Bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır." hükmü yer almıştır.

4982 sayılı Yasa, bu kanunda yer alan istisnalar dışında her türlü bilgi ve belgelerin, demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak başvuranların yararlanmasına sunmakla idareleri yükümlü kılmaktadır. Bununla birlikte, Yasanın dördüncü bölümünde de hangi bilgi ve belgenin kanun kapsamı dışında olduğu maddeler halinde belirtilmiştir.

Öte yandan; 1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun "Avukatlığın Amacı" başlıklı 2. Maddesinde; hukuki münasabetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını her derecede yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar nezdinde sağlamaktır. Avukat bu amaçla hukuki bilgi ve tecrübelerini adalet hizmetine ve kişilerin yararlanmasına tahsis eder. Yargı organları, emniyet makamları, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüsleri, özel ve kamuya ait bankalar, noterler, sigorta şirketleri ve vakıflar avukatlara görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak zorundadır. Kanunlarındaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu kurumlar avukatın gerek duyduğu bilgi ve belgeleri incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bu belgelerden örnek alınması vekaletname ibrazına bağlıdır. Derdest davalarda müzekkereler duruşma günü beklenmeksizin mahkemeden alınabilir." kuralına yer verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden, …….. Üniversitesi Tarih Bölümü başkanı olan davacı vekilince, bazı öğrencilerin müvekkili hakkında söylediği bir takım sözler sebebiyle bu öğrencilerden şikayetçi olduğu ve şikayet üzerine başlatılan soruşturma sonucu öğrenciler hakkında disiplin cezası verildiği bildirilerek, tarih bölümü öğrencileri hakkında düzenlenen soruşturma dosyalarının onaylı örneklerinin verilmesi istemiyle davalı idareye yaptığı başvurunun, davacının şikayetçi konumunda bulunduğu ve 4982 sayılı Yasa gereğince söz konusu raporların verilemeyeceği gerekçesi ile reddi üzerine görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Dava konusu olayda, davacı vekili tarafından 16/3/2011 tarihinde idareye başvurularak, davacının şikayet ettiği öğrenciler hakkında tamamlanan soruşturmaya ilişkin kararın ve dosyadaki tüm evrakların bir örneğinin 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 2. maddesi kapsamında tarafına verilmesinin istenildiği, davalı idarece soruşturma sonucunu gösterir kararın davacı vekiline verildiği, ancak soruşturma raporuna ilişkin bilgi ve belgelerin, soruşturmanın davacı hakkında yürütülmediği, davacının soruşturmada şikayetçi konumunda bulunması nedeniyle kendisine verilemeyeceğinin bildirildiği görülmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne, davacının temyiz isteminin reddine, Malatya İdare Mahkemesinin 18/11/2011 tarih ve E.2011/1734, K.2011/3131 sayılı Kararının BOZULMASINA, dava dosyasının yeniden karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, 15/1/2016 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)